Uitbreiding basisverzekerde preventieve voetzorg voor patiënten met een verhoogd risico op voetwonden
Achtergrond
Per 1 januari 2023 heeft elke patiënt met een verhoogd risico op voetwonden recht op zogenoemde geneeskundige preventieve voetzorg vanuit de basisverzekering. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de uitwerking van deze geneeskundige preventieve voetzorg in de Zorgmodule Preventie Voetulcera. Deze zorgmodule, opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten (NVvP), bevindt zich op dit moment nog in de consultatiefase. Naar verwachting zal de Zorgmodule rond de zomer definitief zijn vastgesteld en ter beschikking komen. De te leveren geneeskundige preventieve voetzorg valt al vanaf 1-1-2023 onder de basisverzekering.
Doel
De geneeskundige preventieve voetzorg heeft als doel het aantal voetwonden en amputaties te verminderen.
Dit betekend dat mensen met een verhoogd risico op voetwonden, met name door een verminderd gevoel in de voeten (polyneuropathie) en bij verslechterde doorbloeding (perifeer arterieel vaatlijden), veelal in combinatie met tekenen van lokaal verhoogde druk preventieve voetzorg uit de basisverzekering kunnen krijgen. Ook wordt preventieve voetzorg geleverd aan patiënten met een verhoogd risico op voetwonden, vanwege een voetwond of amputatie in de voorgeschiedenis, een (in)actieve Charcotvoet, eindstadium nierfalen of nierdialyse.
Wie komen hier voor in aanmerking?
Er zijn veel patiënten met aandoeningen waarbij bovengenoemde risicofactoren kunnen optreden.
Denk hierbij onder andere aan patiënten met (niet limitatief): nierfalen, perifeer arterieel vaatlijden, polyneuropathie, (reumatische) auto-immuun aandoeningen, maar ook verschillende infectieuze en erfelijke aandoeningen.
Hierbij is het belangrijk dat het niet gaat om de aanwezigheid van een aandoening maar om het risico op voetwonden als gevolg van dergelijke aandoeningen.
Podotherapie
Om te voorkomen dat iemand wonden aan de voeten krijgt, is het belangrijk dat de voeten regelmatig gecontroleerd worden. Dit noemen we een voetscreening of podotherapeutisch gericht (voet)onderzoek. De praktijkondersteuner, huisarts, pedicure of diabetesverpleegkundige voeren een screening uit en de podotherapeut stelt na een podotherapeutisch gericht (voet)onderzoek een individueel behandelplan op.
Hierbij wordt door de podotherapeut o.a. gelet op:
Huid
De huid wordt gecontroleerd op temperatuurverschil en druk– en eeltplekjes. Bij een afwijkende stand of druk– en eeltplekken kan de podotherapeut adviseren en waar nodig behandelen. Ook kan de podotherapeut (preventieve) hulpmiddelen maken zoals een teenstukje (orthese) of op maat gemaakte podotherapeutische zolen om drukplekken te verminderen.
Gevoel
Met een 10 grams monofilament (een soort kunststof draadje) wordt het gevoel in uw voeten getest. Zo wordt duidelijk of het gevoel in uw voeten nog goed is.
Ook kan met een 128 hertz stemvork een neurologische test uitgevoerd worden.
Doorbloeding
De slagaders in de benen/voeten worden gecontroleerd op een goede doorbloeding. Dit doet de podotherapeut met een Doppler. Wanneer er een vermoeden is van vaatlijden, kan een enkel-arm-index gedaan worden door de huisarts of podotherapeut. De enkel-arm-index is een maat om te bepalen of iemand vernauwingen heeft in de slagaders van de benen. Wanneer iemand een wond heeft, kan de podotherapeut een teendrukmeting doen. De teendrukmeting wordt gedaan als de enkel-arm-index niet te bepalen is, bijvoorbeeld bij wonden op het onderbeen of enkel of wanneer er aan de uitslag van de enkel-arm-index getwijfeld wordt.
Sims/Risicoclassificatie
Bij de voetcontrole (screening) wordt de Sims/risicoclassificatie bepaald. Deze classificatie wordt vastgesteld door uw huisarts of praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk of de diabetesverpleegkundige in het ziekenhuis.
De Sims/risicoclassificatie geeft aan welke risico’s u loopt op het mogelijk ontstaan van een wond.
Er zijn vier Sims/risicoclassificaties: van Sims/risicoclassificatie 0 tot en met Sims/risicoclassificatie 3. Hoe hoger de classificatie, hoe meer risico u heeft op het (opnieuw) krijgen van een wond aan uw voet. De Sims/risicoclassificatie is gekoppeld aan een zorgpakket met een profiel.
Persoonlijk behandelplan
Naast de Sims/risicoclassificatie wordt het zorgzwaarteprofiel vastgesteld. Aan de hand van de Sims/risicoclassificatie en het zorgpakket met bijhorend profiel bepaalt de podotherapeut in overleg met de patiënt hoe we samen voetproblemen gaan voorkomen. Hiervoor stelt de podotherapeut een persoonlijk behandelplan op (bij Sims/risicoprofiel 2 of hoger). Hierin staat hoe vaak per jaar de voeten gecontroleerd moeten worden door de podotherapeut. Ook staat hierin hoe vaak per jaar de pedicure de voeten moet behandelen om deze in goede conditie te houden en bijzonderheden waar de pedicure extra aandacht aan mag geven. Want voorkomen is beter dan genezen!
Neuropathie
Neuropathie is een beschadiging van de zenuwen. Als zenuwen beschadigen vermindert het gevoel in de voeten. Hierdoor voelt iemand bijvoorbeeld niet meer dat een bad te warm is of dat er een steentje in de schoen zit. Ook voelt iemand het mogelijk niet als er een blaar of wondje is ontstaan.
Als het bloed minder goed naar de benen en voeten stroomt, kan dat wondje vaak slecht genezen.
Standsafwijkingen
Als zenuwen verminderen of uitvallen, dan kunnen de kleine voetspieren slechter gaan werken. De trekkracht van de onderbeenspieren wordt dan groter. Er is dan geen goede balans meer tussen de kleine en grote spieren. Hierdoor kunnen standsveranderingen van de tenen en voeten ontstaan.
Door standsveranderingen kunnen drukplekken ontstaan met eelt, blaren en wonden tot gevolg.
Verminderde doorbloeding
Soms hebben mensen een verminderde doorbloeding van en naar de benen en voeten. Hierdoor ontstaat een verminderde toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de voet.
De huid kan daardoor sneller kapot gaan en wondjes genezen langzaam of soms zelfs niet. Dit noemen we perifeer arterieel vaatlijden, wat afgekort wordt tot PAV.
Wondjes (voetulcus)
Een voetwond (ulcus) ziet er vaak onschuldig uit, maar kan zorgen voor ernstige infecties. Wanneer zo’n voetinfectie zich uitbreidt, kan dit zelfs een amputatie tot gevolg hebben. We willen dit graag voorkomen. Als iemand een wondje heeft dat slecht geneest, zal deze persoon regelmatig gezien worden en nauwkeurig behandeld worden door de podotherapeut. Een voetulcus ontstaat vaak door de combinatie van druk met wrijving. Slecht passende schoenen, het lopen op blote voeten of te dikke naden van sokken kunnen oorzaken zijn van een dergelijke wond.
Voetverzorgingstips
Controleer uw voeten iedere dag op (druk)plekken, blaren, kloven of wondjes.
- Wanneer een wondje niet binnen zeven dagen geneest, neem dan altijd contact op met uw huisarts of podotherapeut.
- Was uw voeten iedere dag met een milde zeep en droog ze goed af, ook tussen de tenen.
- Smeer uw voeten iedere avond in met crème om uitdroging van de huid te voorkomen.
- Voel altijd, voordat u uw schoenen aantrekt, of er geen steentjes in uw schoenen zitten om te voorkomen dat u wondjes krijgt.
Loop nooit op blote voeten of alleen op kousen.
- Draag altijd schoenen of pantoffels ter bescherming van uw voeten.
De zool van een pantoffel of slipper beschermt uw voeten tegen scherpe voorwerpen als steentjes en glas en tegen viezigheid op de grond. - Het dragen van teenslippers wordt afgeraden; hierdoor kunt u drukplekken/blaren tussen de tenen oplopen met mogelijke wondjes tot gevolg.
- Draag geen sokken of kousen met dikke naden. Deze kunnen voor drukplekjes zorgen.
Er zijn naadloze sokken en panty’s verkrijgbaar. U kunt uw panty ook binnenstebuiten dragen.
Neem nooit een voetenbad!
- Ook wanneer u een wondje heeft mag u geen voetenbadjes met Biotex/soda etc. nemen.
De huid wordt hierdoor week en juist extra kwetsbaar voor wondjes en infecties! - Zorg ervoor dat uw schoenen goed passen. Let op voldoende ruimte bij de tenen in de lengte, de breedte, maar ook in de hoogte. Tenen en nagels komen snel in de knel, waardoor drukplekken/wondjes kunnen ontstaan.
- Een bekend probleem bij neuropathie is, dat u door het verminderde gevoel in de voeten de schoen niet meer goed voelt zitten. U kunt daarom snel geneigd te kleine schoenen te kopen: deze voelt u wél om de voet zitten, maar toch zijn ze echt te klein.
- Voeten worden vaak groter en breder naarmate mensen ouder worden: laat daarom altijd uw voetmaat opmeten!
- Pas altijd beide schoenen in de winkel, het is normaal dat de ene voet langer is dan de andere. Voor meer schoenentips, zie de pagina ‘Schoenadvies’.
- Omdat diabetespatiënten extra voorzichtig moeten zijn met hun voeten, is het verstandig eelt, likdoorns en moeilijk te knippen nagels niet zelf te verzorgen. Beter is het om een (medisch) pedicure met diabetesaantekening in te schakelen.
